“Her bilgisayar kullanıcısı bir gün pdf’i tadacaktır.” Hard diskteki bir pdf’i açmak neyse de, web’de bir linke tıklayıp çirkin bir plugin bilgisayarınızı kasmaya başladığında “of pdf’miş bu link” anını yaşamak genellikle sinir bozucudur. Pdf düzgün görüntülenmeyebilir, browser çökebilir. Sırf bu sorunu çözmeye katkıda bulunmak için Firefox 19 kendi javascript bazlı pdf okuyucusu ile gelmeye başladı, ancak şu an için stabil olsa da büyük pdf’ler için biraz yavaş. Pdf’leri browser içinde açmak mutsuzluğu karşısında indirip kendi özel programında açmak akıl sağlığımız için daha yararlı. Bu noktada da genellikle herkesin karşısına Adobe’nin PDF Reader’ı çıkar. Adobe’nin bu programı özellik olarak tam teşekküllü olsa da (daha doğrusu olduğu için) güvenlik açıkları ve sisteminize yüklediği sürekli çalışır durumdaki adobe update yazılımı ile dakika başı kendini update etmeye çalıştığından tam bir illete dönüşür. Bu açıdan aslında Adobe’nin tüm ürünleri bilgisayarın ruhunu ele geçirmeye çalışan yapıları nedeniyle rahatsız edicidir. Adobe PDF Reader’ın kendisi hantaldır, son yıllarda biraz düzeldiyse de yavaş açılır.
İşte bu sebepten dolayı, Linux ve Mac’te gelen düzgün default pdf okuyucular ile kullanıcılar rahatken, Windows kullanıcıları için pdf hep bir başağrısı olmuştur. “Adobe değil FoxIt kullanıyorum” diyenleri duyar gibiyim. Adobe’nin şişkinliği ve hantallığı karşısında hafif ve hızlı bir alternatif olma iddiasıyla çıkan Foxit Reader da yıllar içinde “ücretsiz ticari yazılım” semptomlarını sergilemeye başladı, yani “free” ve “pro” versiyon ayrımı, programın orasında burasında reklamlar gibi. Üstüne “featuritis” hastalığından da muzdarip olduğu için başladığımız yere dönmüş olduk.
“Ben sadece bir pdf belgesi okumak istiyorum, pdf üstünde işletim sistemi çalıştırmayacağım” diyenler için Sumatra PDF Windows kullanıcısının imdadına yetişiyor. Tam anlamıyla ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir özgür yazılım olan Sumatra PDF’in küçük, basit bir arabirimi var ve çok hızlı açılıyor ve çalışıyor. Hız ve temiz metin kalitesi odaklı MuPDF motorunu kullanıyor. Sumatra PDF’in yeni versiyonları “öteki pdf” olan DjVu ile birlikte ePub ve mobi gibi e-kitap formatlarını ve çizgiromanlar için tercih edilen .cbz ve .cbr formatlarını da açıyor, böylece bunlar için ayrı programa da ihtiyaç kalmıyor.
Sumatra PDF’in Türkçe çevirisi de tam durumda. İsterseniz gelecek versiyonlara katkı olarak şuradan eksik çevirileri tamamlamaya yardım edebilirsiniz.
Bu arada, Adobe’nin PDF’i 2008 yulından itibaren özgür bir format haline getirdiğini hatırlatayım. Bu nedenle PDF’e alternatif olarak ön plana çıkmaya çalışan DjVu formatının teknik bazı üstünlükleri devam etse de özgürlük açısından bir farkı kalmadı. Bu alanda Microsoft da bir türlü tutunamayan XPS adlı formatını 2009 yılında özgürleştirdi. E-kitap formatları alanında ise ePub tek özgür seçenek olduğu için her zaman mobi’ye ve Amazon Kindle’ın .azw formatına kıyasla tercih edilmeli.
90’larda Adobe’nin sarp kayalıklarında başlayan, 2000 ortalarında FoxIt yaylasında bir süre durakladıktan sonra kendimi 2000 sonlarında STDU ovasında bulduğum kişisel pdf serüvenim de 2010’lara geçtiğimizde Sumatra’nın serin sularında son bulmuş oldu.
Dalgamotor ~ 